रघुवंशे पशुकथापात्राणि

कविकुलगुरोः कालिदासस्य रघवंशमहाकाव्ये काश्चन पशवः अपि कथापात्रत्वेन चित्रिताः सन्ति। तासु 

1. नन्दिनी-कामधेनोः वत्सा।

सुतां तदीयां सुरभेः....॥81-1 ॥

अनिन्द्या नन्दिनी नाम धेनुः... ॥ 82-1 ॥

सन्ततिहीनौ सुदक्षिणा-दिलीपौ कुलगुरोः वसिष्टमहर्षेः मार्गदर्शनानुसारं कामधेनोः वत्सां नन्दिनीं आराध्य सन्ततिम् अलभेताम् ॥

2.            कुम्भोदरः-सिंहः

अवेहि मां किङ्करमष्टमूर्तेः कुम्भोदरं नाम निकुम्भमित्रम् ॥ 35-2 ॥

भगवान् परमेश्वरः, भगवत्या पार्वत्या वर्धितं देवदार्विति दिव्यवृक्षं पालयितुं कुम्भोदरं नाम किङ्करं सिंहरूपेण निययुङक्त ॥

3.             प्रियंवदः-वन्यगजः

        अवेहि गन्धर्वपतेस्तनूजं प्रियंवदं मां.... ॥ 53-5 ॥  

 रघोः पुत्रः अजः, विदर्भराजपुत्रीं इन्दुमतीं स्वयंवरे परिणेतुं गमनसमये मार्गे स्वसैन्यं पीडितं वन्यगजमेकं निपातितवान्।

सः वन्यगजः पूर्वं, मतङ्गमहर्षिणा शप्तः गन्धर्वपतेः प्रियदर्शनस्य तनूजः प्रियंवदः ॥